مبارزه در کاراته امروزی : بررسی کومیته ازدیدگاه تاکتیکی و تفهیم استراتژی

سید جمال الدین نکوفر

چکیده

موضوع بحثی که مورد بررسی یک مسئله جاری و در حال تغییر می باشد که مورد توجه نگارنده قرار گرفته است. شاهد بر این مسئله هم تغییر مداوم در قوانین داوری کاراته در طول این سالیان است. کاراته به جهت مدرن سازی و ایجاد جذابیت برای تماشاچیان و ورزشکاران روز به روز در حال دگرگونی می باشد لذا علاوه بر داوران بازیکنان نیز  باید مطلع  از این سیر تغییرات باشند. زیراکه این قوانین است که دست مبارز را برای گرفتن امتیاز از حریف باز گذاشته و مبارزه را اداره می کند. هرچند که این قوانین خود دارای اشکالاتی هم می باشد و نواقصی دارد اما برطرف نمودن آنهاست که روز به روز کاراته را مدرن تر و بروزتر می کند.

 

مقدمه

این مقاله با توجه به تجربیات فنی نگارنده و انعکاسی روشن از تجربه عملی به دست آمده در طول سالیان است که سعی در تجزیه و تحلیل روند آینده مبارزه در کاراته دارد. لذا در ابتدا لازم است تفاوت مابین استراتژی و تاکتیک پذیرفته شود. بهمین دلیل از خوانندگان گرامی تقاضا می گردد ادامه مطالب را که بر اساس اصول و مفاهیم اساسی است با صبر و حوصله بیشتری پیگیری نمایند.

مجموعه ای از برنامه ای تمرینی - ورزشی، تکنیکی و تشکیلاتی به عنوان مثال برگزاری اردوها، سمینارها ملی و برون مرزی، ارائه تقویم ورزشی از طرف فدراسیون آن کشور و یا باشگاه های حرفه ای جهت رسیدن به یک هدف مشخص را می توان استراتژی نامید.

اگر زمان برای رسیدن به آن هدف آنی باشد باید روش های خلاقانه و سریعی برای رسیدن به هدف مانند استفاده از موارد استراتژیک چون برنامه ریزی تمرینات، مشاوره مربیان، استفاده از تجربه آنها در آماده سازی برای مسابقه پیدا کرد.

در بحث تجارت جهانی نیز جهت ماندن در عرصه رقابت بدون مرز، تولید کنندگان باید دو عامل استراتژی و تاکتیک را داشته باشند. برای اینکار، یک تاکتیک می تواند آن باشد که جهت ماندن در بازار رقابت قیمت ها را پایین آورد، حاشیه سود را کم کرد و بر روی افزایش کیفیت تمرکز کرد. همچنین استراتژی مانند ((جابجایی)) را اتخاذ نمود به این معنا که محصول را در جایی که هزینه های تولید کمتر باشد تولید کرد. این کاهش هزینه ها می تواند به واسطه عواملی مانند هزینه های پایین نیروی کار، در دسترس تر بودن منابع اولیه جهت تولید ، حمل و نقل آسان و زمان کمتر جهت رسیدن به بازار باشد. لذا این یک تصمیم استراتژیک می باشد که به علت عوض شدن قوانین در مکان جدید و زمان بر بودن رسیدن به اهداف کمی پیچیده تر می باشد اما می تواند از یک ورشکستگی بزرگ رهایی یافت.

تاکتیک در مبارزه مدرن در کاراته

تاکتیک های سنتی در مبارزه به سه دسته زیر خلاصه می شود :

تاکتیک A : Go No Sen

تاکتیک اول آن است که به حریف اجازه حمله داده شود. در حمله اولیه حریف فضاهای مناسب و باز را به عنوان نقطه ضعف در اختیار قرار می دهد. با مشخصص شدن نقاط ضعف حریف و هدف گذاری بر روی آنها تهاجم حریف را به عنوان فرصت تلقی کرده و در حمله وی حمله مجدد انجام می گیرد. این روند زمانی انجام می گیرد که حریف تصور می کند که مسلط بر تکنیک، تاکتیک و مسابقه می باشد لذا در این حالت کنترل مبارزه مهم است. 

تاکتیک B : Sen No Sen

حمله در لحظه مناسب تاکتیکی بر اساس انتخاب زمان دقیق در مبارزه است. به این معنا که با شناختن تفکرات حریف به روش مبارزه ای وی پی برد تا بتوان تحرکات وی را کنترل کرد و قبل از حمله وی حمله ای را طرح ریزی و اجرا کرد.

تاکتیک C‌ : Sen Sen No Sen

در این تاکتیک قبل از حمله حریف به وی حمله شود با این هدف که تاکتیک حمله ای خود را به حریف تحمیل نمود. 

تجربه شخصی نگارنده پس از دهه ها تلاش و ممارست در پرورش و تربیت قهرمانان در سنین و سطوح مختلف این گونه است که تاکتیک های سنتی از نظر تکنیکی و روانی در جای خودشان ارزشمند است و به ورزشکار مسابقه دهنده خلاقیت های فردی جهت هدایت مبارزه اش می دهد. اما اعتقاد بر این است که باید بر مسایل زیر متمرکز شد :

- هدف گذاری بر اساس صرف حداقل انرژی ممکن و اجتناب از تاکتیک های بی اثر که موجب ایجاد استرس و ضعیف شدن جسم و ذهن می شود و حتی ممکن است مبارز را در موقعیت خطر حمله حریف قرار دهد. به عنوان مثال ممکن است در اثر این فعل و انفعالات بی اثر خطاهای فاصله ای اتفاق بیافتد و کم دقتی در ضربات موجب از دست دادن کنترل و مقدار تماس ضربات شود.

- حرکات هوشمندانه جهت قرار دادن بدن در فاصله مناسب برای اجرای تکنیک های متعارف

- استفاده از تاکتیک های پی در پی و مختلف، ترکیب ضربات همراه با گام های مناسب با کم و زیاد کردن سرعت مبارزه و استفاده از ضربات کذایی در کنار ضربه اصلی برای کسب امتیاز از حریف

- مهارت در گوش به فرمان بودن به مربی خارج از زمین برای اجرای حمله در لحظه مناسب که توانایی بیشتری به مبارز در ارزیابی حریف می دهد.

این موارد درآماده سازی یک قهرمان مبارز که مشتاق به موفقیت در کومیته مدرن می باشد باید نهادینه شود و استراتژی آن در تمرین تاکتیک ها ، ضربات ، آمادگی بدنی، روانی و همچنین سبک زندگی قهرمان دیده شود.

قبل از وارد شدن در جزئیات تاکتیک های مبارزه ، نگارنده معتقد است باید تکنیک های عمومی و پایه ای در آماده سازی مبارز مورد توجه قرار داده شود زیرا در هنگام مسابقه بسیار موثر واقع می گردد. 

1- انگیزه: اولین عامل موفقیت ورزشی می باشد که بدون آن استعداد و بهترین برنامه ریزی هم شانس کمی جهت نیل ورزشکار به پیروزی می بخشد. انگیزه یک امر درونی می باشد که کسی نمی تواند آن را به فردی که از درون فاقد آن است ببخشد. بهرحال عواملی نظیر محیط زندگی، مربی، دوستان و والدین ورزشکار از سنین خردسالی می توانند خواسته و ناخواسته انگیزه را درون فرد نهادینه کنند.

2- تعادل درونی: عامل مهم دیگری جهت کنترل خود برای رسیدن به اعتماد به نفس و نیل به هدف از پیش تعیین شده است. توازن روحی و درونی جزو امکاناتی به حساب می آید که اگر در حد غلو و یا جنون نباشد به ورزشکار اعتماد به نفسی در جهت رسیدن به پیروزی داده و در کل مسیر مسابقه یاری بخش و کمک کننده می باشد. نگارنده عقیده دارد که باید به پیروزی فکر کرد نه اینکه برای پیروزی زندگی کرد.

3- خلاقیت: اتحاد مابین اعتماد به نفس و توانایی در خلق یک تاکتیک نوآورانه در یک کاراته کا جهت غافل گیری در برابر حریف را خلاقیت می گوییم. اعتماد به نفس از مسابقه دهنده نه تنها در برابر حریف بلکه در برابر عواملی نظیر داوری، قوانین و تغییرات آنها پشتیبانی و محافظت می نماید. این امر به ورزشکار اجازه    می دهد که در بهترین زمان ممکن، تجربه گران بها در تمرینات و آماده سازی را که در سالیان طولانی به دست آمده است را بکار گرفته و انرژی پتاسنیلش را رها سازد.

با این حال در همه این موارد باید قادر به ایجاد جریانی باشیم تا در عرض چند ثانیه سرنوشت یک نبرد با همگرایی عوامل روانی، تجربه فنی و آموزش های دیده شده را تعیین کرد تا مشخص شود که چه کسی پیروز و چه کسی بازنده خواهد شد.

4- آمادگی جسمانی : از آن جهت که کاراته ورزشی پیچیده می باشد لذا نیاز است که مسابقه دهنده در مسابقه کاراته از آمادگی جسمانی لازم برخوردار باشد تا در حین مسابقه به بحران نخورد و در بیشینه سطح توانایی اش در طول سه دقیقه مبارزه قرار گیرد. این آمادگی به مثابه اسلحه دست یک جنگجو است که قدرت جنگندگی وی را افزایش می دهد و برعکس در نبود آن از قدرت رزمش می کاهد.

نگارنده به جهت ایجاد این توانمندی ورزش های بی هوازی را در مقابل ورزش های هوازی قرار داده است. لذا باید استراتژی در تمرینات به گونه ای طراحی شود که ورزشکار مسابقه دهنده در طول زمان مسابقه در بالاترین موقعیت جسمی و روانی قرار گیرد. 

در این بخش طرح های تاکتیکی که حاصل تجربیات نگارنده می باشد بطور خلاصه آورده می شود :

تاکتیک 1 :

ایجاد و حفظ فشار تهاجمی خستگی ناپذیر بر روی حریف در کل زمان مسابقه تا زمانی که داور مسابقه را متوقف کند. این تاکتیک بخصوص در مواجه با حریف به ظاهر قوی تر موثرتر است و موجب می شود پیش بینی های حریف را جهت برتری جویی بهم بریزد. این تاکتیک نیاز به تکنیک، سرعت و پیوستگی دارد.

 

تاکتیک 2 :

در مواجه با حریفی که مبارزه را بر اساس تهاجم شروع می کند باید در عمل و عکس العمل هایش همچنین بکارگیری تکنیک های تهاجمی اش، زمان بندی و فواصلی که در آن فضای لازم جهت حمله به وی ایجاد           می شود را بدست آورد. سپس حریف را وادار به حمله نموده تا فضا و زمان مورد نظر را در اختیار قرار دهد.

تاکتیک 3 :

ایجاد فاصله پویا با حریف به این صورت که به گونه ای در برابر حریف قرار گرفت که فاصله مکانی مابین، مطابق خواسته های تکنیکی و تاکتیکی حریف نباشد. برای مثال در معرض یک حریف قد بلند باید فاصله را کم کرد تا در این بستر بوجود آمده پتانسیل مطلوب حمله حریف را کاهش داد و بر اساس مشخصه های بدنی خود فاصله را تنظیم نمود.

تاکتیک 4 :

این تاکتیک شامل حرکات رفت و برگشتی پیوسته است که در طول مبارزه جهت جلوگیری از برنامه ریزی تاکتیکی حریف قبل از حمله انجام می گیرد. این حرکات بصورت نوسانی مانند یک آکاردئون می باشد تا با حرکات پای حریف هماهنگ شده و لحظه مناسب باز شدن فضای کافی را بدست آورد. در این تاکتیک خاص که به آن "رقص پا" می گویند به مبارز مزیت هایی مبنی بر استفاده از لحظات و موقعیت های خاص و پیچیده می دهد.

تاکتیک 5 :

هیچ وقت نباید فرصت های بدست آمده ناشی از اشتباهات حریف را از دست داد. در تمرینات باید سعی کرد خطا را کم کرد و تردید در نواختن ضربات را از بین برد هرچند که بهترین زمان برای آموزش ورزشکار برای بالا بردن حس یقین در سنین کودکی می باشد. بطور مثال اگر حریف یک حرکت رفت و برگشتی را انجام   می دهد که در آن هیچ ضربه ای زده نمی شود هنگام برگشت به حالت اولش بهترین فرصت را برای حمله به وی در اختیار قرار می دهد.

در مسابقات با تعداد شرکت کنندگان مختلف قاعدتاً افراد مختلفی با سبک و سیاق های متفاوتی در آن ظاهر می شوند که هرکدام به سهم خودشان دارای اشتباهاتی می باشند. لذا یک مبارز حرفه ای با نگریستن به هر حریف و دانستن اشتباهات فردی وی مبارزه را طراحی می کند. اصولاً بهره بردن از اشتباهات حریف یک هنر در مبارزه تلقی می شود.

تاکتیک 6 :

اساس این طرح بهره برداری از ویژگی های فیزیولوژی اعصاب انسان، که متشکل از توانایی یادگیری توالی حرکتی و اجرا به طور ضمنی است که برای انجام حرکات سریع و کارآمد بدون نیاز به برنامه از پیش تعیین شده و "فکر" بوجود می آید.

برای این کار باید ورزشکار مسابقه دهنده توانمندی هایش را در ارائه برنامه یا برنامه های حمله ای موفق شناسایی کند و بر اساس توانمندی های فردی نظیر میزان چابکی، قد، سرعت و غیره بر تمرین فراوان بر روی آن برنامه ها اهتمام ورزد. به عبارت دیگر با تمرین مداوم و تکرار این ویژگی ها فردی و خاص آن ها را تبدیل به جریانات طبیعی و خودبخودی بدن در عمل و عکس العمل ها نماید.

تاکتیک 7 :

تاکتیک پرس و فشار: منظور از این بخش شرایطی است که ورزشکاری که از حریف عقب افتاده به حریفش فشار وارد می کند و در اثر این فشار حریف به گوشه ها پناه می برد. تجربه شخصی نگارنده در طول سالیان نشان می دهد80 درصد ضربات مسابقه دهنده ای که عقب است در گری وازا یا ضربات پا خلاصه می شود. لذا موقعیت برنده به بازنده عوض می شود. این موقعیت به مثلث برمودا تشبیه شده مثلث برمودا محلی است وهم‌انگیز که در آن صدها هواپیما و کشتی در هوا و دریا ناپدید شده‌اند.منظور نگارنده از تشبیه این موضوع به دلیل امکان از دست دادن پوانهادر گوشه های تاتمی می باشد   . لذا می توان طوری در تمرینات این هشدار را از جانب مربی به ورزشکار آموزش داد که در این موقعیت مربی با دست یک مثلث را به مسابقه دهنده نشان دهد تا میزان خطر را نشان دهد و نیازی به فریاد کشیدن و از صندلی بلند شدن نداشته باشد.

تاکتیک 8 :

در مقابل فشار میزبانی و جو روانی ورزشگاه است که ورزشکار تحت فشار قرار می گیرد که در بخش مثلث برمودا به آن اشاره شد در این حالت لازم است ضد تاکتیک بخوبی اجرا گردد :

الف) مراقب به جوگای رفتن تحت فشار حریف باشید.

ب) مسابقه دهنده به هنگام فشار اگر از سمت راست حرکت کند باید پای راستش جلو باشد و برعکس به هنگام فرار به طرف چپ باید پای چپ جلو باشد.

ج ) استفاده از رقص پای فراوان

د) از آن جهت که ورزشکار تحت فشار تکان می خورد لذا برای مهار فشار بهتر است حرکات به چپ، راست، عقب و جلو بطور مداوم انجام گیرد.

و) رجوع کردن به بانک اطلاعاتی ذهنی خود جهت ارائه بهترین و موثرترین تکنیک ها در مبارزه

ه) تجربه نگارنده بر آن است که80 درصد گری وازا های موفق در این موقعیت نتیجه می دهد. همچنین در مسابقات امروزه کاراته، در بالاترین سطح علاوه بر آمادگی تکنیکی در زدن ضربات مختلف تکنیک جای خالی دادن باهم ترکیب شود و تاکتیک های بسیار موثری بوجود می آیند که می تواند کلید پیروزی باشد.

با تشکر از دکتر عزتی برای ویرایش نسخهٔ زبان فارسی آن.

 

برچسب‌ها: مقاله فارسی